Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów (MIZS) to najczęściej występujące przewlekłe schorzenie reumatyczne wieku rozwojowego. Chorują na nie dzieci i młodzież, znane są przypadki MIZS diagnozowane u dzieci w 1. roku życia. Prawidłowa diagnoza i wdrożone odpowiednie leczenie pozwalają doprowadzić do remisji choroby oraz zmniejszają ryzyko groźnych dla zdrowa powikłań.

Z tekstu dowiesz się:

  • jakie przyczyny ma młodzieńcze zapalenie stawów,
  • jak objawia się młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów,
  • jak diagnozuje się młodzieńcze zapalenie stawów,
  • jak wyleczyć młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów.

Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów zaczęto opisywać w literaturze specjalistycznej już w połowie XIX wieku. Definicja choroby pojawiła się w 1897 r. – opracował ją angielski pediatra sir George Frederick Still na podstawie obserwacji 12 chorych. Z tego powodu młodzieńcze zapalenie stawów określa się też niekiedy mianem choroby Stilla.

MIZS to najczęstsze schorzenie reumatologiczne u dzieci i młodzieży, diagnozowane nawet u niemowląt w 1. roku życia. Częstość zachorowań w populacji światowej wynosi od 2 do 28 na 100 tys. dzieci, zaś w Polsce – 10 na 100 tys. dzieci.

Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów – przyczyny

Przyczyny MIZS nie zostały jak dotąd jednoznacznie ustalone – przypuszcza się, że największy wpływ na rozwój choroby mają nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu odpornościowego, który zaczyna zwalczać własne komórki budujące tkanki stawów. Do czynników wyzwalających nieprawidłową odpowiedź układu immunologicznego zalicza się z kolei mutacje genetyczne (zwłaszcza układu genów HLA i non-HLA), przebyte zakażenia oraz rozległe urazy.

Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów – objawy

Główne objawy młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów to obrzęki i wysięki stawów – najczęściej dużych stawów kończyn dolnych (kolan), rzadziej drobnych stawów rąk. Wczesnym objawem choroby może być także zajęcie kręgosłupa szyjnego.

Ograniczenie ruchomości i bolesność stawów zdarzają się rzadko, ale ze względu na obrzęki i wysięki u dziecka widoczne jest utykanie spowodowane przykurczem zgięciowym zajętego stawu kolanowego. Może się pojawić poranna sztywność stawów, dziecko może wyrażać niechęć do zabawy, poruszania się i kontaktów z rówieśnikami.

Jeśli młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów nie zostanie w porę zdiagnozowane, brak leczenia może doprowadzić do destrukcji, zaburzeń ruchomości oraz szybkich zaników mięśniowych, przykurczów w stawach, a w konsekwencji – do niepełnosprawności. Powikłania choroby mogą objąć m.in. przewód pokarmowy oraz układ oddechowy.

Młodzieńcze zapalenie stawów – diagnostyka

Rozpoznanie MIZS nie jest proste, bo wczesne objawy choroby są mało charakterystyczne, przypominają np. grypę, a niechęć dziecka do zabawy bywa tłumaczona przez dorosłych lenistwem. Pierwszym lekarzem prowadzącym diagnostykę jest najczęściej pediatra, który następnie kieruje dziecko do innych specjalistów (reumatolog, ortopeda). Obok wywiadu lekarskiego, podstawowych badań laboratoryjnych (badania moczu, morfologia krwi obwodowej z rozmazem), wykonywane są m.in. RTG kości, USG stawów, tomografia komputerowa oraz scyntygrafia.

Młodzieńcze zapalenie stawów – czy jest wyleczalne?

Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów jest chorobą nieuleczalną – celem terapii jest doprowadzenie do jej remisji lub co najmniej niskiej aktywności, co pozwala ograniczyć proces zapalny i stany destrukcyjne stawów prowadzące do niepełnosprawności:

  • Młodzieńcze zapalenie stawów – leczenie farmakologiczne

W zależności od postaci MIZS, stopnia jego zaawansowania oraz występujących u pacjentów objawów stosuje się m.in. niesteroidowe leki przeciwzapalne, glikokortykosteroidy, leki modyfikujące przebieg choroby zapobiegają powstawaniu zmian destrukcyjnych stawów i/lub opóźniają ich rozwój – niebiologiczne (metotreksat, sulfasalazyna, chlorochina) lub biologiczne.

  • Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów – rehabilitacja

Bardzo ważnym elementem leczenia MIZS jest rehabilitacja – pozwala ona hamować procesy zapalne i zaniki mięśniowe, utrzymywać sprawność dziecka oraz zapobiegać powikłaniom. Zastosowanie znajdują różnego rodzaju ćwiczenia (kinezyterapia) oraz zabiegi fizykoterapii, m.in. jonoforeza, krioterapia, prądy elektromagnetyczne, laseroterapia oraz prądy interferencyjne.

  • Młodzieńcze zapalenie stawów – dieta

W leczeniu MIZS ważną rolę odgrywa dieta przeciwzapalna – bogata w duże ilości warzyw i owoców, produkty pełnoziarniste, rośliny strączkowe, częściowo odtłuszczone produkty mleczne, ryby oraz oliwę. Chude mięso można jeść 2-3 razy w tygodniu.

Warto pamiętać, że leczenie MIZS to złożony, wieloetapowy proces, w którym biorą udział pediatra, reumatolog, dietetyk, fizjoterapeuta, czasem także ortopeda, gastrolog, neurolog i pulmonolog. Bardzo ważna jest także edukacja dziecka i jego rodziny w zakresie świadomości choroby, jej możliwych powikłań i zasad leczenia.

Źródła:

https://podyplomie.pl/pediatria/12212,mlodziencze-idiopatyczne-zapalenie-stawow

https://www.termedia.pl/Mlodziencze-idiopatyczne-zapalenie-stawow-objawy-kliniczne-klasyfikacja-kryteria-rozpoznania,104,37471,1,0.html

https://www.mp.pl/podrecznik/pediatria/chapter/B42.87.4.1.1.